De viool is het meest bespeelde instrument van alle strijkinstrumenten uit de vioolfamilie, die bestaat uit de viool, de altviool en de cello. De viool ontstond al rond 1550 in Italië. In deze deelvraag gaan we eerst langs de geschiedenis van de viool en haar voorlopers, dan naar de huidige ‘familieleden’ van de viool en daarna naar de soorten violen die wij nu kennen.

 

Geschiedenis van de viool

Voorlopers van de moderne viool waren de rebec, de vedel en de lira da braccio. De rebec is een dun Middeleeuws strijkinstrument wat de vorm van een peer heeft, dat door de eeuwen door langzamerhand werd vervangen door de vedel en later de viool. De vedel is een Middeleeuws strijkinstrument, dat op de viool lijkt, maar qua klankkast nog een andere vorm heeft. De viool dank haar vorm aan de lira da braccio, een strijkinstrument dat gedurende renaissance vooral in Italië werd bespeeld.

Andere oudere viooltypes zijn de viola d’amore, viola da braccio, viola da gamba en de violincello da spalla. In de uitvoeringspraktijk van de Middeleeuwsen, de Renaissance en barokmuziek worden alle genoemde oude instrumenten nog steeds bespeeld.

 

Ontstaan van de viool

De viool is rond 1550 ontstaan in de vioolbouwcentra in Brescia en Cremona in Italië. Het is niet bekend wie de eerste viool heeft gebouwd. De eerste belangrijke vioolbouwfamilie in Cremona was Amati. Later leefde en werkte de beroemde vioolbouwer Stradivarius er. Stradivarius is inmiddels ook een bekende kledingwinkel, waar veel vrouwen (onder andere ikzelf), vaak goed kunnen slagen met het shoppen. Cremona is nog steeds wereldwijd een centrum van vioolbouw.  In het plaatsje zijn het vioolmuseum en diverse vioolbouwers te bezoeken. Jaarlijks wordt in Cremona een grote muziekbeurs georganiseerd: de Mondomusica.

 

Van barokviool naar moderne viool

Door de eeuwen heen heeft de viool zich ontwikkeld om zich aan te passen aan de muziek- en speelstijl en om grotere zalen te vullen. De hals is langer en staat in een andere hoek, de toets is verlengd om hogere tonen te kunnen spelen en is van ebbenhout in plaats van esdoorn om een hogere spanning van de snaren aan te kunnen, de kam is hoger en dunner geworden en tegenwoordig worden meer snaren met synthetische kern gebruikt in plaats van darmsnaren.

De viool die bespeeld werd van het einde van de zestiende eeuw tot begin van de achttiende eeuw noemen we een barokviool. De viool die later bespeeld werd noemen we de moderne viool. De kenmerken zijn langzaam door de eeuwen geëvolueerd en de scheiding is niet heel strikt.

 

 

De vioolfamilie

Viool

De viool is het populairste, kleinste en hoogst klinkende instrument in de vioolfamilie. In een symfonieorkest is de viool het meest voorkomende instrument. De eerste- en tweede violisten spelen een andere partij, maar hetzelfde soort instrument. In volksmuziek worden varianten op de viool gebruikt, zoals de Noorse Hardangerviool en de Zweedse Nyckelharpa.

 

Altviool

De altviool wordt op dezelfde manier bespeeld als de viool, maar is iets groter en klinkt een kwint lager. De altviool vormt vaak een middenstem in het orkest, maar er zijn ook soloconcerten geschreven voor de altviool. De altviool bestond eerder dan de viool.

Altviool is een populair instrument onder volwassen beginners!

Als je het leuk vindt om samen te spelen, dan is de altviool een hele goede keuze. De viool is een zeer populair instrument om te spelen, waardoor er bij amateurorkesten vaak wachtlijsten zijn. Altviolisten zijn zeldzaam, waardoor je meer kans maakt op een plek in een orkest. Daarnaast zijn de partijen voor altviool in de klassieke muziek vaak makkelijker, waardoor het laagdrempeliger is om samen te gaan spelen in een kwartet of orkest. Ook klinkt een altviool warmer en lager en ‘knierpt’ deze bij beginnende spelers minder dan de hoge E-snaar van een viool. 

 

Cello

De cello is het grootste en laagste instrument uit de moderne vioolfamilie. De cello is een octaaf lager gestemd dan de altviool en wordt door de zittende speler tussen de knieën gehouden. Behalve dat de cello in elk symfonie orkest voortkomt, is er ook talloze solo muziek voor de cello geschreven.

De vioolfamilie kent ook de violone, maar die is erg zeldzaam en vrijwel volledig vervangen door de contrabas. De contrabas komt voort uit de oudere familie van de viola da gamba.

 

Soorten violen

Kinderviool

We willen natuurlijk niet dat kinderen voorover vallen als ze op jonge leeftijd viool leren spelen! Om kinderen in staat te stellen vroeg te beginnen met vioolspelen, worden violen gebouwd in kleinere maten. Deze instrumenten hebben dezelfde verhouding en stemming als de gewone viool. De klank van een kinderviool is door de kleinere klankkast minder vol.

 

Elektrische viool

Sinds enkele tientallen jaren bestaat ook de elektrische viool. Deze heeft doorgaans geen klankkast, want het geluid wordt middels een pick up element doorgegeven aan een versterker. De versterker functioneert als de klankkast. De klank van een elektrische vioolvis vergelijkbaar wat ‘elektronischer’ dan een normale akoestische viool. Een elektrische viool wordt vrijwel alleen in de popmuziek gebruikt, omdat deze gemakkelijk te vervormen en versterken is in een band. Elektrische violen zijn verkrijgbaar in allerlei vormen en kleuren.

 

Vijfsnarige viool

Een vijfsnarige viool heeft zowel de stemming van een viool als een altviool, namelijk van laag naar hoog CGDAE. Zesnarige, zevensnarige en achtsnarige violen bestaan ook, maar zijn erg zeldzaam en meestal elektrisch.

 

Zes snarige viool

De zes snarige viool wordt maar door weinigen bespeeld.

 

Zeven snarige viool

De zevensnarige viool werd speciaal gebouwd voor de Klassiek- en Jazzviolist Yannick Hiwat. Hij is in anno 2017 de enige die op dit instrument speelt. 

 

De achtsnarige viool                                                                                                

  De Viocta is een achtsnarige viool, vier vioolsnaren en vier altsnaren, van orkestmusicus Willem Wolthuis. 

 

gemaakt door: Anela Sirbegovic